Wykład na Harvardzie – Ciągłość czy zerwanie? Co data science mówi o rosyjskiej polityce historycznej?

Posłuchaj mojego wykładu na YouTube.

Wojna rosyjsko-ukraińska doprowadziła do jakościowej transformacji w rosyjskiej polityce historycznej. O ile odwoływanie się do II wojny światowej jako mitu legitymizującego władzę było od dawna stałym elementem rosyjskiego dyskursu państwowego, o tyle nowością jest natychmiastowa sakralizacja trwającej „Specjalnej Operacji Wojskowej” oraz jej przedstawianie jako wydarzenia równorzędnego z „Wielką Wojną Ojczyźnianą”.

Wykorzystując metody data science, pokazałem ewolucję kremlowskiej narracji historycznej: od retrospektywnego upamiętnienia do tworzenia mitu tu i teraz.

Kluczowym przykładem jest tom Na 80. rocznicę Wielkiego Zwycięstwa (2025), opublikowany przez Radę Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej i sygnowany nazwiskami jej 33 członków. Analiza obliczeniowa tego 500-stronicowego tekstu pokazuje, że odwołania do „Specjalnej Operacji Wojskowej” pojawiają się niemal tak samo często jak odniesienia do II wojny światowej – co sygnalizuje celowe sklejenie obu konfliktów w jedną ideologiczną całość.

To zespolenie przeszłości z teraźniejszością oznacza głęboką zmianę: historia nie służy już interpretowaniu bieżących wydarzeń, lecz to współczesność zostaje wpisana w kanon pamięci narodowej. Badanie ujawnia zatem, jak rosyjskie elity rządzące sakralizują własną wojnę jako „żywą historię”.